Od 1 kwietnia 2014 r. zmieniają się zasady odliczeń podatku VAT dotyczące zakupu, leasingu samochodów, jak i również wydatków eksploatacyjnych z nimi związanych.

1.    Samochody z 100% prawem do odliczenia

Nowe przepisy określają rodzaje pojazdów samochodowych przy których nabyciu, używaniu na podstawie umowy leasingu, najmu dzierżawy oraz eksploatacji przysługuje 100% odliczenia podatku VAT.

a)      Pojazdy samochodowe o masie całkowitej powyżej 3,5 tony – w przypadku tej grupy samochodów nie dokonano żadnej zmiany. Jeżeli ze świadectwa zgodności lub  oświadczenia zawierające dane i informacje o pojeździe niezbędne do rejestracji i ewidencji pojazdu wynika masa całkowita przekraczająca 3,5 tony występuje prawo do odliczenia 100% VAT.

b)     Pojazdy samochodowe konstrukcyjnie przeznaczone do przewozu co najmniej 10 osób łącznie z kierowcą – w przypadku tych samochodów również nie ma zmian. Cechy takiego samochodu powinny wynikać  ze świadectwa zgodności lub  oświadczenia zawierające dane i informacje o pojeździe niezbędne do rejestracji i ewidencji pojazdu.

c)      Pojazdy samochodowe przeznaczone wyłącznie do odsprzedaży, sprzedaży – w przypadku pojazdów wytworzonych przez podatnika lub oddanych w odpłatne użytkowanie na podstawie umowy najmu, dzierżawy, leasingu itd., jeżeli czynności te stanowią przedmiot działalności podatnika. W tym przypadku również nic się nie zmienia, podobne regulacje obowiązywały przed obecną zmianą przepisów

d)     Pojazdy samochodowe, posiadające badanie techniczne potwierdzajace:

1) pojazdy samochodowe, inne niż samochody osobowe, mające jeden rząd siedzeń, który oddzielony jest od części przeznaczonej do przewozu ładunków ścianą lub trwałą przegrodą:

a) klasyfikowane na podstawie przepisów o ruchu drogowym do podrodzaju: wielozadaniowy, van lub

b) z otwartą częścią przeznaczoną do przewozu ładunków;

2) pojazdy samochodowe, inne niż samochody osobowe, które posiadają kabinę kierowcy z jednym rzędem siedzeń i nadwozie przeznaczone do przewozu ładunków jako konstrukcyjnie oddzielne elementy pojazdu;

Spełnienie wymagań dla w/w pojazdów stwierdza się na podstawie dodatkowego badania technicznego przeprowadzonego przez okręgową stację kontroli pojazdów, potwierdzonego zaświadczeniem wydanym przez tę stację, oraz odpowiedniej adnotacji o spełnieniu wymagań w dowodzie rejestracyjnym.

Dla samochodów używanych do działalności gospodarczej przed 01.04.2014 r. wprowadzony został obowiązek przeprowadzenia badania technicznego w terminie najbliższego obowiązkowego okresowego badania technicznego, jednak nie później niż przed upływem 3 miesięcy od dnia wejścia w życie ustawy (czyli do 30.06.2014 r.). Jeżeli przed upływem w/w terminów samochód będzie przedmiotem dostawy, dodatkowe badanie techniczne należy przeprowadzić przed dniem tej dostawy.

Uwaga! Zaświadczenia wydane przed dniem 01.04.2014 r. zachowują swoją ważność tylko dla pojazdów samochodowych, innych niż samochody osobowe, mających jeden rząd siedzeń, który oddzielony jest od części przeznaczonej do przewozu ładunków ścianą lub trwałą przegrodą, klasyfikowane na podstawie przepisów o ruchu drogowym do podrodzaju: wielozadaniowy, van (pkt. 1a w/w).

Dla pozostałych typów pojazdów (z pkt. 1b i 2 w/w) konieczne będzie wykonanie nowego badania na stacji diagnostycznej.

e)      Pojazdy specjalne, które posiadają odpowiednie cechy potwierdzone dokumentami, z których wynika ich przeznaczenie. Należą do nich:

a) agregat elektryczny/spawalniczy,

b) do prac wiertniczych,

c) koparka, koparko-spycharka,

d) ładowarka,

e) podnośnik do prac konserwacyjno-montażowych,

f) żuraw samochodowy

Dokumentami tymi są przede wszystkim świadectwo zgodności i oświadczenie zawierające dane i informacje o pojeździe niezbędne do rejestracji i ewidencji pojazdu.

2.    Koniec pełnego odliczenia dla aut z kratką i niektórych pojazdów posiadających badania techniczne

Po 01.04.2014 r. pełne prawo do odliczenia VAT nie dotyczy już aut z kratką.

Uwaga! Z katalogu pojazdów, które po pomyślnym przejściu badania technicznego dawały prawo do odliczenia 100% VAT zniknęły pojazdy wskazywane w art. 86a ust. 2 pkt. 2  „starej” ustawy, tj. pojazdy w których długość części przeznaczonej do przewozu ładunków przekracza 50% długości pojazdu. W przypadku tych pojazdów do rozważenia jest kwestia możliwości przeprowadzenia badania technicznego, które wskazywałoby na spełnienie innych określonych w ustawie przesłanek dających prawo do kontynuowania odliczenia 100% VAT (np. pojazdy samochodowe posiadające kabinę kierowcy z jednym rzędem siedzeń i nadwozie przeznaczone do przewozu ładunków jako konstrukcyjnie oddzielne elementy pojazdu).

3.    Odliczenie 100% VAT od samochodów osobowych!

Jest możliwość odliczenia 100% VAT w przypadku dowolnego typu pojazdu samochodowego, w tym samochodu osobowego, jeżeli będzie on wykorzystywany tylko i wyłącznie do działalności gospodarczej podatnika. Urząd nałożył na podatnika dodatkowe warunki (szczegóły poniżej) oraz obowiązek prowadzenia ewidencje przebiegu pojazdu, która ma na celu wykluczenie używania samochodów do celów niezwiązanych z działalnością gospodarczą.

Dodatkowe warunki, które należy spełnić aby w sposób bezpieczny można było skorzystać z możliwości odliczenia 100% VAT.

Należą do nich:

a)      złożenie informacji o samochodach, które podatnik ma zamiar wykorzystywać wyłącznie na cele działalności gospodarczej.

Powinna ona zostać złożona w urzędzie skarbowym w terminie 7 dni od dnia w którym poniosą pierwszy wydatek związany z tymi pojazdami (formularz VAT-26). Wskazane jest więc złożenie tego zawiadomienia w zasadzie niezwłocznie po dniu zakupu.

Jeżeli termin w/w nie zostanie dochowany prawo do odliczenia 100% VAT będzie następowało dopiero od dnia złożenia tej informacji.

Dla pojazdów samochodowych, które zostały nabyte lub są użytkowane na podstawie umowy leasingu zawartej przed 1 kwietnia 2014 r. informację w/w należy złożyć w terminie 7 dni od dnia dokonania pierwszego wydatku następującego po 1 kwietnia 2014 r. Tak więc należałoby tego dokonać zaraz na początku kwietnia 2014 r.  Ewidencja przebiegu pojazdu dla tych aut powinna być założona od dnia 1 kwietnia 2014 r.

b)     prowadzenie ewidencji przebiegu pojazdu

Ewidencja przebiegu pojazdu powinna zawierać

1) numer rejestracyjny pojazdu samochodowego;

2) dzień rozpoczęcia i zakończenia prowadzenia ewidencji;

3) stan licznika przebiegu pojazdu samochodowego na dzień rozpoczęcia prowadzenia ewidencji, na koniec każdego okresu rozliczeniowego oraz na dzień zakończenia prowadzenia ewidencji;

4) wpis osoby kierującej pojazdem samochodowym dotyczący każdego wykorzystania tego pojazdu, obejmujący:

a) kolejny numer wpisu,

b) datę i cel wyjazdu,

c) opis trasy (skąd – dokąd),

d) liczbę przejechanych kilometrów,

e) imię i nazwisko osoby kierującej pojazdem

– potwierdzony przez podatnika na koniec każdego okresu rozliczeniowego w zakresie autentyczności wpisu osoby kierującej pojazdem, jeżeli nie jest ona podatnikiem;

5) liczbę przejechanych kilometrów na koniec każdego okresu rozliczeniowego oraz na dzień zakończenia prowadzenia ewidencji.

Uwaga! Jeżeli w wyniku kontroli ewidencji lub ustalenia przez organ skarbowy innego stanu faktycznego (np. auto byłoby tylko raz użyte na potrzeby prywatne przedsiębiorcy lub jego pracowników) podatnik zobowiązany jest „oddać” nieprawidłowo odliczony VAT wraz z odsetkami oraz narażony jest na dość wysokie sankcje karnoskarbowe (do 720 stawek dziennych).

W praktyce trudno przewidzieć w jaki sposób organy skarbowe będą weryfikować rzetelność wpisów w ewidencji przebiegu pojazdu. Biorąc jednak pod uwagę m.in. sformułowania zawarte w uzasadnieniu do projektu ustawy należy przyjąć, że obszar ten będzie cieszył się szczególnym zainteresowaniem kontrolujących. Decydując się na 100% odliczenia VAT przedsiębiorca będzie musiał rozważyć, czy w jego konkretnej sytuacji będzie możliwe udowodnienie użytkowania samochodu w 100% do prowadzenia działalności gospodarczej.

4.    Samochody z 50% odliczenia VAT – bez ewidencji przebiegu

W przypadku pozostałych pojazdów samochodowych wprowadzona zostanie możliwość odliczenia 50% podatku VAT od wszelkich wydatków z nimi związanych z wyłączeniem zakupu paliwa.

Wybierając taki sposób odliczania podatku VAT podatnik nie jest zobowiązany do prowadzenia ewidencji przebiegu pojazdu, informowania urzędu skarbowego o nabyciu samochodu lub rozpoczęciu jego użytkowania.

Zmienione przepisy likwidują górny pułap odliczenia podatku VAT, który w przypadku zakupu lub leasingu samochodów wynosił do 31.03.2014 r. 6.000 zł. Obniżenie z 60% do 50% wielkości podatku vat do odliczenia, przy jednoczesnej likwidacji górnego pułapu kwoty odliczenia, jest korzystne przy nabywaniu samochodów droższych (cena powyżej 64.600 brutto). W przypadku samochodów tańszych kwota do odliczenia ulegnie zmniejszeniu.

Ujednoliceniu ulega zasada odliczania podatku VAT dla wszelkich wydatków eksploatacyjnych związanych z samochodami. Jest to niekorzystna zmiana jeżeli chodzi o wydatki na usługi i części do samochodów (obecnie 100% prawa do odliczenia). W zakresie odliczenia VAT od paliw zmiana jest korzystna (obecnie nie można w ogóle VAT-u odliczyć), z tym że ten przepis zacznie obowiązywać dla większej części samochodów osobowych dopiero od 01.07.2015 r.

Uwaga! Zgodnie z przepisami przejściowymi pojazdy inne niż samochody osobowe (m.in. auta z „kratką”) posiadające stosowną homologację (np. ciężarową typu N1) i dopuszczalną ładowność większą niż 500 kg (dla liczby siedzeń 3 lub więcej) lub 493 kg (dwa siedzenia) lub 425 kg (jedno siedzenie) mogą odliczać 50% VAT-u od paliwa już od 01.04.2014 r.

5.    Korekta VAT – 60 miesięcy

W ustawie została wprowadzona zasada, mówiąca o konieczności obserwowania zmian w zakresie sposobu użytkowania samochodu osobowego przez okres 60 miesięcy licząc od miesiąca w którym pojazd nabyto, dokonano importu lub oddano do użytkowania w ramach umowy leasingu, najmu itp. W przypadku gdy w w/w okresie korekty zmienia się sposób użytkowania samochodu (z „wyłącznie na działalność gospodarczą” na system „mieszany” lub odwrotnie) podatnik jest zobowiązany do dokonania korekty odliczenia.

W przypadku gdy w okresie korekty nastąpi sprzedaż samochodu, uznaje się, że wykorzystanie tego samochodu zostało zmienione na wykorzystanie wyłącznie do działalności gospodarczej aż do końca okresu korekty.

6.    Umowy leasingu, najmu, dzierżawy  zawarte przed 01.04.2014 r. – 100% VAT od rat

Przepisy przejściowe umożliwiają odliczenia 100% podatku VAT od rat leasingowych również po 1 kwietnia 2014 r. Następuje to po spełnieniu następujących warunków:

1)      umowa leasingu została zawarta przed 01.04.2014 r.

2)      dotyczyła pojazdów, które w myśl przepisów obowiązujących na dzień 31.03.2014 r. dających pełne prawo do odliczenia podatku VAT

3)      pojazd samochodowy będący przedmiotem takiej umowy został wydany podatnikowi przed 01.04.2014 r.

4)      umowa została zarejestrowana przez podatnika dokonującego odliczenia u właściwego dla niego naczelnika urzędu skarbowego w terminie do 30 dni od daty wejścia w życie ustawy (tj. do 2 maja 2014 r.).

Ustawa nie przewiduje żadnego szczególnego wzoru zgłoszenia umowy. Standardowo odbywać się to będzie zapewne poprzez ostemplowanie oryginału umowy przez pracownika urzędu skarbowego oraz dokonaniem stosowanej adnotacji w ewidencji urzędu skarbowego.

Schemat odliczeń VAT od 01.04.2014 r. (punkty wskazywane w nagłówkach tabeli odpowiadają jednostkom redakcyjnym tekstu powyżej)